Czy wiesz, ile minimalnie powinien zarabiać Twój pracownik, aby przekroczyć próg podatkowy w trakcie roku? Chociaż na podstawę opodatkowania wpływa wiele czynników, to dla uproszczenia można przyjąć, że maksymalne wynagrodzenie brutto na poziomie ok. 11 000 zł nie sprawi, że pracodawca naliczy wyższą stawkę podatku dochodowego, czyli 32% od nadwyżki ponad 120 000 zł dochodu. Wyjaśniamy, jak obliczać zaliczkę na podatek dochodowy w II progu podatkowym. Kto powinien tego pilnować – płatnik (np. pracodawca, zleceniodawca) czy podatnik (np. pracownik, zleceniobiorca)?
Progi podatkowe obowiązują w przypadku naliczania podatku dochodowego według zasad ogólnych, czyli skali podatkowej. Art. 27 ust. 1 ustawy o PIT uzależnia wysokość podatku dochodowego od podstawy opodatkowania. Jeśli nie przekracza 120 000 zł w roku podatkowym, podatnika obowiązuje 12% stawka podatku.
Kiedy podstawa obliczenia podatku dochodowego przekroczy 120 000 zł w roku podatkowym, stawka podatku wzrasta z 12% do 32%, przy czym wyższa obejmuje wyłącznie nadwyżkę ponad 120 000 zł. To oznacza, że jeśli podstawa opodatkowania wyniesie 220 000 zł, nadwyżka wynosi 100 000 zł.
| Próg podatkowy | Podstawa opodatkowania obliczona w sposób narastający | Stawka podatku |
| I | Do 120 000 zł | 12% |
| II | Powyżej 120 000 zł | 32% nadwyżki ponad 120 000 zł |
Kwota wolna od podatku wynosi 30 000 zł w roku podatkowym. Jeśli dochód podatnika nie przekroczy tej kwoty, nie zapłaci on podatku dochodowego. Na podstawie kwoty wolnej od podatku oblicza się kwotę zmniejszającą zaliczkę na podatek dochodowy. Wynosi nie więcej niż 300 zł miesięcznie – niezależnie od liczby podpisanych umów. Zarówno pracownik, jak i zleceniobiorca może podzielić kwotę zmniejszającą podatek między maksymalnie 3 płatników. Wtedy każdy odejmie 100 zł od zaliczki.
Zajmiemy się rozliczaniem Twoich pracowników, a Ty zyskasz dostęp do zautomatyzowanej platformy kadrowo-płacowej online, która zastąpi arkusze kalkulacyjne, niekompatybilne aplikacje, papierową dokumentację czy e-mailowe wnioski urlopowe. Doświadcz obsługi kadrowo-płacowej nowocześniejszej niż w biurze rachunkowym!
Kwota, od której zależy stawka podatku dochodowego, nie jest ani wynagrodzeniem brutto, ani wynagrodzeniem netto pracownika. Jak można przeczytać we wspomnianym art. 27 ust. 1 ustawy o PIT, podatek dochodowy pobiera się od podstawy jego obliczenia. To mamy na myśli, mówiąc o dochodzie pracownika w kontekście progów podatkowych.
Aby uzyskać podstawę opodatkowania, musimy znać co najmniej:
Kiedy pomniejszymy wynagrodzenie brutto o sumę składek społecznych pokrywanych przez pracownika i koszty uzyskania przychodu, otrzymamy podstawę opodatkowania.
To oczywiście spore uproszczenie, bo na podstawę obliczenia podatku wpływa wiele czynników, w tym zmienne składniki wynagrodzenia (np. premie) czy uczestnictwo pracownika w PPK (Pracowniczych Planach Kapitałowych). Ponadto niektórym podatnikom przysługują rozmaite zwolnienia podatkowe, np. ulga dla młodych czy ulga dla rodzin 4+.
Zautomatyzowana platforma kadrowo-płacowa SD Worx TribePerk umożliwia pobieranie czytelnych pasków wynagrodzeń. Każdy pracownik może samodzielnie sprawdzić, co złożyło się na jego wynagrodzenie za dany miesiąc.
Niestety, trudno jednoznacznie określić, jakie wynagrodzenie zasadnicze pozwoli uniknąć II progu podatkowego. Jak wspomnieliśmy, na podstawę opodatkowania wpływa wiele czynników. Na dodatek pracownik może uzyskiwać dochody wyższe niż wynikające z umowy o pracę, np. ze względu na premię uznaniową lub benefity pracownicze, lub niższe, np. ze względu na długie zwolnienie lekarskie.
Na potrzeby artykułu możemy przeanalizować prosty, acz mało realistyczny przypadek, w którym podatnik:
W poniższym przykładzie przekroczenie progu podatkowego wiąże się z niższym wynagrodzeniem netto dla pracownika w ostatnich miesiącach roku, aczkolwiek może to nastąpić wcześniej, np. już w I kwartale.
| Wynagrodzenie brutto | 11 000 zł | 15 000 zł |
| Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne | 11 000 zł | 15 000 zł |
| Składka na ubezpieczenie emerytalne (9,76%) | 1073,60 zł | 1464 zł |
| Składka na ubezpieczenie rentowe (1,5%) | 165 zł | 225 zł |
| Składka na ubezpieczenie chorobowe (2,45%) | 269,50 zł | 367,50 zł |
| Suma składek ZUS finansowanych przez pracownika (13,71%) | 1508,10 zł | 2056,50 zł |
| Podstawa wymiaru składki zdrowotnej | 9491,90 zł | 12943,50 zł |
| Składka zdrowotna (9%) | 854,27 zł | 1164,92 zł |
| Kwota zmniejszająca podatek | 300 zł | 300 zł |
| Standardowe koszty uzyskania przychodu | 250 zł | 250 zł |
| Podstawa opodatkowania za wynagrodzenie styczniowe | 9241,90 zł | 12 693,50 zł |
| Podstawa opodatkowania za wynagrodzenie styczniowe po zaokrągleniu | 9242 zł | 12 694 zł |
| Podstawa opodatkowania obliczona w sposób narastający za okres od stycznia do października | 92 419 zł | 126 935 zł |
| Zaliczka na podatek dochodowy za styczeń | 809,04 zł | 1 223,28 zł |
| Zaliczka na podatek dochodowy za październik | 809,04 zł | 126 935 zł – 120 000 zł = 6935 zł (nadwyżka opodatkowana stawką 32%)
6935 zł × 32% = 2219,20 zł 12 693,50 zł – 6935 zł = 5758,50 zł ≈ 5759 zł (część dochodu mieszcząca się w limicie 120 000 zł i opodatkowana stawką 12%) 5759 zł × 12% = 691,08 zł 2219,20 zł + 691,08 zł = 2910,28 zł 2910,28 zł – 300 zł = 2610,28 zł |
| Zaliczka na podatek dochodowy za styczeń do przekazania urzędowi skarbowemu (po zaokrągleniu do pełnych złotych) | 809 zł | 1223 zł |
| Zaliczka na podatek dochodowy za październik do przekazania urzędowi skarbowemu (po zaokrągleniu do pełnych złotych) | 809 zł | 2610 zł |
| Wynagrodzenie netto za styczeń | 7828,63 zł | 10 555,58 zł |
| Wynagrodzenie netto za październik | 7828,63 zł | 9168,58 zł |
Zobacz przykładowe obliczenia zaliczek na podatek z tytułu umowy zlecenia i umowy o dzieło. Ponadto dowiesz się, kiedy płatnicy nie odprowadzają zaliczek do urzędu skarbowego.
Obliczenia w tabeli zakładają uproszczony przypadek. Pracownik zarabia stałą kwotę co miesiąc (15 000 zł brutto), przysługują mu standardowe koszty uzyskania przychodów (250 zł), nie korzysta z żadnych ulg i nie ma innych źródeł dochodu.
Jednym z błędów byłoby pomnożenie podstawy opodatkowania po zaokrągleniu (czyli 12 694 zł zamiast 12 683,50 zł) przez liczbę miesięcy, za które chcemy ustalić dochód pracownika.
| Wynagrodzenie brutto narastająco | Koszty uzyskania przychodu narastająco | Podstawa opodatkowania narastająco (wynagrodzenie brutto – 13,71% składek społecznych finansowanych przez pracownika – koszty uzyskania przychodu) | Próg podatkowy |
| styczeń | 15 000 zł | 250 zł | 15 000 zł – 2056,50 zł – 250 zł = 12 693,50 zł |
| luty | 30 000 zł | 500 zł | 25 387 zł |
| marzec | 45 000 zł | 750 zł | 38 080,50 zł |
| kwiecień | 60 000 zł | 1000 zł | 50 774 zł |
| maj | 75 000 zł | 1250 zł | 63 467,50 zł |
| czerwiec | 90 000 zł | 1500 zł | 76161 zł |
| lipiec | 105 000 zł | 1750 zł | 88 854,50 zł |
| sierpień | 120 000 zł | 2000 zł | 101 548 zł |
| wrzesień | 135 000 zł | 2250 zł | 114 241,50 zł |
| październik | 150 000 zł | 2500 zł | 126 935 zł |
| listopad | 165 000 zł | 2750 zł | 139 628,50 zł |
| grudzień | 180 000 zł | 3000 zł | 152 322 zł |
Zdarza się, że pracodawcy niepoprawnie interpretują przepisy dotyczące wypłacania wynagrodzeń. W efekcie PIP mogłaby wykryć błędne zapisy w przepisach wewnątrzzakładowych.
W najprostszym scenariuszu, czyli stabilnym zatrudnieniu na podstawie jednej umowy o pracę, to pracodawca (płatnik) kontroluje, czy pracownik (podatnik) przekroczy I próg podatkowy. W tym przypadku podatnik nie ma wątpliwości, czy i komu złożyć oświadczenie o kwocie zmniejszającej podatek dochodowy na formularzu PIT-2 (lub w inny sposób przyjęty w firmie). Jeden płatnik może odejmować maksymalną kwotę, czyli 300 zł, od zaliczki na podatek dochodowy.
Komplikacje pojawiają się, kiedy podatnik uzyskuje dochody z różnych źródeł, w tym na podstawie umowy o pracę i umów cywilnoprawnych, np. umowy zlecenia i umowy o dzieło.
W takiej sytuacji poszczególni płatnicy nie są w stanie skontrolować, czy podatnik współpracujący z innymi przedsiębiorstwami przekroczy próg podatkowy, a jeśli tak, to kiedy. W efekcie odpowiedzialność za pilnowanie tej kwestii spada na podatnika, który musi poinformować płatników, kiedy powinni zacząć naliczać 32% podatku. Jeżeli tego nie zrobi, rozliczenie roczne wykaże (sporą) niedopłatę. Co ważne, nie będą za nią odpowiedzialni płatnicy, tylko podatnik, który nie złożył wniosku na czas.
Jeżeli zatrudnisz osobę na umowę o pracę, poniesiesz koszt równy wynagrodzeniu brutto podwyższonemu o ok. 20%. Koszt zatrudnienia rośnie, kiedy pracodawca pokrywa np. wpłaty do PPK (dobrowolne i obowiązkowe).
Kiedy pracownik przekracza I próg podatkowy, pracodawca powinien naliczyć podatek dochodowy, stosując obie stawki: 12% i 32%. Niższa zaliczka na podatek dochodowy zostanie pobrana od kwoty mieszczącej się w limicie do 120 000 zł, a wyższa – od nadwyżki ponad 120 000 zł. W kolejnych miesiącach danego roku podatkowego (w praktyce – do końca roku kalendarzowego) pracodawca nalicza wyłącznie 32% podatku.
Wynagrodzenie brutto: 20 000 zł
Składka na ubezpieczenie emerytalne: 20 000 zł × 9,76% = 1952 zł
Składka na ubezpieczenie rentowe: 20 000 zł × 1,5% = 300 zł
Składka na ubezpieczenie chorobowe: 20 000 zł × 2,45% = 490 zł
Suma składek na ubezpieczenia społeczne: 2742 zł
Koszty uzyskania przychodów: 250 zł
Kwota zmniejszająca zaliczkę na podatek dochodowy: 300 zł
Podstawa opodatkowania: 17 008 zł
Podstawa opodatkowania za okres od stycznia do sierpnia: 136 064 zł
Nadwyżka opodatkowana stawką 32%: 136 064 zł – 120 000 zł = 16 064 zł
Podatek od nadwyżki w II progu podatkowym: 16 064 zł × 32% = 5140,48 zł
Kwota opodatkowana stawką 12%: 17 008 zł (miesięczna podstawa opodatkowania) – 16 064 zł (nadwyżka ponad 120 000 zł) = 944 zł
Podatek od kwoty mieszczącej się w I progu podatkowym: 944 zł × 12% = 113,28 zł
Suma zaliczek na podatek wg obu stawek: 113,28 zł + 5140,48 zł = 5253,76 zł
Zaliczka na podatek po odjęciu kwoty zmniejszającej podatek: 5253,76 zł – 300 zł = 4953,76 zł
Zaliczka na podatek dochodowy po zaokrągleniu: 4954 zł
Termin wypłaty wynagrodzenia wpływa na stawkę podatku w kontekście przekroczenia progu podatkowego. Załóżmy, że pracownik przekroczy I próg podatkowy w grudniu 2023 roku. Jeśli otrzyma wynagrodzenie do ostatniego dnia miesiąca, płatnik naliczy 32% podatku od nadwyżki ponad 120 000 zł. Nie stanie się tak, gdy pracodawca wypłaci wynagrodzenie za grudzień w styczniu następnego roku kalendarzowego. Można powiedzieć, że wtedy nastąpi „reset”. Płatnik naliczy 12% zaliczki od podstawy opodatkowania. Co ważne, chociaż płatnik rozliczy wynagrodzenia za 11 miesięcy w deklaracji PIT-11, to podatnikowi i tak będą przysługiwać np. koszty uzyskania przychodu i kwota zmniejszająca podatek za 12 miesięcy, które uwzględni w deklaracji PIT-37.
Katarzyna Kupczyk
Autor tekstu • Redaktor
Przejrzystość płac: ilu pracowników jest zadowolonych z przejrzystości wynagrodzeń w firmie? Jakim wyzwaniem dla pracodawców jest polityka przejrzystości płac?
Elastyczne świadczenia pracownicze: dlaczego samo oferowanie szeregu benefitów nie wystarcza? Jaka strategia tkwi w personalizacji benefitów?
Stworzenie strategicznego planu i polityki nagradzania jest nie tylko dobrym pomysłem, ale zaczyna być obowiązkowym elementem w każdej firmie, która chce połączyć nagradzanie pracowników z celami biznesowymi. Niniejszy przewodnik przeprowadzi Cię przez proces tworzenia strategii nagradzania.