Dzień wolny za święto w sobotę lub niedzielę – kiedy pracownik odbiera czas wolny?

Zgodnie z art. 130 § 2 Kodeksu pracy każde święto, które występuje w okresie rozliczeniowym i przypada w innym dniu niż niedziela, obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin. Według tego przepisu pracodawca musi udzielić pracownikowi dnia wolnego za święto, które wypada w sobotę będącą dniem wolnym od pracy według rozkładu czasu pracy tej osoby. 

Oczywiście najłatwiej zastosować tę regułę w podstawowym systemie czasu pracy. Art. 129 § 1 k.p. stanowi, że czas pracy nie przekracza 8 godzin na dobę i średnio 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w maksymalnie 4-miesięcznym okresie rozliczeniowym. 

Załóżmy, że osoba zatrudniona na pełny etat pracuje od poniedziałku do piątku, codziennie od 8:00 do 16:00. Okres rozliczeniowy obejmuje 1 miesiąc, który odpowiada miesiącowi kalendarzowemu. Święto Trzech Króli wypada 6 stycznia 2024 roku, w sobotę. To oznacza, że pracownik musi otrzymać dodatkowy dzień wolny do końca 1-miesięcznego okresu rozliczeniowego, czyli do końca stycznia. 

Co ważne, można też ustalić z wyprzedzeniem, że wszyscy pracownicy odbiorą dzień wolny już 2 stycznia i wrócą do pracy dopiero 3 stycznia. Ponadto pracodawca może umówić się z pracownikami na odbiór dnia wolnego za święto w sobotę w różnych terminach. 

Pracownikowi nie przysługuje odbiór dnia wolnego za święto wypadające w niedzielę. To oznacza, że osoby zatrudnione na umowę o pracę nie mogą się domagać dodatkowego czasu wolnego za Wielkanoc (31 marca 2024 roku, niedziela) i Zielone Świątki (19 maja 2024 roku, niedziela). Nie ma znaczenia, czy niedziela jest dniem pracy, czy dniem wolnym wynikającym z rozkładu czasu pracy. 

Z jakim wyprzedzeniem pracodawca musi poinformować pracowników o odbiorze dnia wolnego? 

Zgodnie z art. 129 § 3 k.p. rozkład czasu pracy pracownika musi obejmować co najmniej 1 miesiąc. Pracodawca przekazuje grafik pracownikowi na co najmniej 7 dni przed rozpoczęciem pracy w okresie objętym rozkładem czasu pracy, w którym uwzględniono odbiór dnia wolnego za święto w sobotę. Pracownicy nie składają wniosków o dzień wolny za święto. 

Dodatkowy dzień wolny za święto a niepełny etat 

Wymiar czasu pracy osoby zatrudnionej na niepełny etat przelicza się proporcjonalnie do wymiaru etatu. Skoro pracownik na pełnym etacie musi przepracować 168 godzin w styczniu 2024 roku, to pracownik na pół etatu musi przepracować 84 godziny. To, czy pracodawca przyzna osobie zatrudnionej na niepełny etat dzień wolny za święto w sobotę, zależy od rozkładu czasu pracy. Jeśli z grafiku wynika, że pracownik przepracuje 84 godziny, mimo że dzień ustawowo wolny wypada w sobotę, to nie odbierze tego dnia. Gdyby harmonogram stanowił, że pracownik na pół etatu przepracuje np. 88 godzin, to powinien odebrać dzień wolny za święto w sobotę. 

Co więcej, pracownik na pół etatu nie musi wcale pracować od poniedziałku do piątku. Rozkład czasu pracy może przewidywać zawsze wolne piątki. Czy to oznacza, że pracodawca musi przyznać pracownikowi na niepełnym etacie dni wolne za święta przypadające w dni wolne od pracy dla tej osoby? Święto Konstytucji 3 maja i Wszystkich Świętych wypadają w piątki w 2024 roku, czyli w terminach, w którym półetatowiec i tak by nie pracował. Pracodawca nie musi mu przyznać dodatkowych dni wolnych. 

Jeśli pracownik zachoruje w terminie, w którym pracodawca wyznaczył dzień wolny za święto przypadające w sobotę, to nie uzyska prawa do dodatkowego dnia wolnego. Zwolnienie lekarskie oznacza, że pracownik nie świadczył pracy w tym dniu, więc jego cel został zachowany. 

Załóżmy jednak, że pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim od 1 do 14 stycznia. Ze względu na 6-miesięczny okres rozliczeniowy pracodawca ustalił, że pracownicy odbiorą dzień wolny za święto w sobotę (6 stycznia, Trzech Króli) dopiero 2 maja 2024 roku. Czy pracownik, który był na L4 we wspomniane święto, może skorzystać z dodatkowego dnia wolnego wypadającego 2 maja? Tak, ponieważ L4 obejmujące okres, w którym święto wypadło w sobotę, nie zabiera pracownikowi prawa do jego odbioru w innym terminie. 

Czy pracownikowi przysługuje dzień wolny za święto w sobotę, jeśli planuje urlop wypoczynkowy w terminie odbioru? 

Urlopu wypoczynkowego udziela się tylko w dni pracy, które wynikają z rozkładu czasu pracy danej osoby. Co za tym idzie, pracodawca nie może udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego w dzień, w którym wszystkie osoby zatrudnione będą odbierać dzień wolny za święto w sobotę. 

Załóżmy, że pracownicy zyskają dzień wolny za 6 stycznia 2024 roku (Trzech Króli w sobotę) dopiero 2 maja 2024 roku – ze względu na 6-miesięczny okres rozliczeniowy. Pracodawca może zaakceptować wniosek urlopowy obejmujący okres od 29 kwietnia do 12 maja 2024 roku, aczkolwiek urlop wypoczynkowy obejmie wówczas tylko 7 dni roboczych. Należy pominąć dni wolne od pracy, czyli weekendy (4-5 i 11-12 maja), święta (1 i 3 maja) oraz dzień wolny za 6 stycznia (2 maja). 

Wyjątkiem od powyższej reguły jest urlop bezpłatny. W tym okresie stosunek pracy ulega zawieszeniu. To oznacza, że chociaż umowa o pracę nie rozwiązuje się, to osoba zatrudniona nie czerpie korzyści z Kodeksu pracy, w tym dni wolnych za święta przypadające w sobotę. 

Załóżmy, że okres rozliczeniowy trwa 3 miesiące. Pracodawca ustalił, że pracownicy odbiorą dzień wolny za wspomniane Święto Trzech Króli tuż przed Wielkanocą, czyli 29 marca 2024 roku. Osoba, która będzie przebywać na urlopie bezpłatnym w tym okresie, nie będzie miała prawa do odbioru dodatkowego dnia wolnego w innym terminie. Ponadto pracownik, który będzie przebywać na urlopie bezpłatnym w okresie obejmującym 6 stycznia, nie zyska prawa do odbioru tego święta.